Oeganda ... Masaka ...

De magische gloed die hier heerst raakt alles aan. De mensen, de vogels, de bomen, de geluiden, het water. Het is allemaal Oeganda ! De maan schijnt natuurlijk op elke plek van de wereld, maar hier lijkt hij mooier en feller. Alles klopt hier : de lach, ogen, de stem. Zo zijn ook de armoede, modderwegen en tropische regenbuien onlosmakelijk verbonden met Oeganda. Het is het hele land, met alles erop en eraan, dat je in vervoering brengt. Na de eerste intensieve maand ontstaat er gewenning. Het wordt vertrouwd, je weet bijna niet anders meer. Opeens ga je achter alle mooie dingen ook de structurele gebreken zien. Of het nu nagelbijten is of corruptie. Je wilt haar verbeteren, nog mooier maken. Maar tot je grote frustratie werkt dat helaas niet zo. Sommige dingen kun je niet veranderen. Je ziet met wat een schoonheid je continu bent omringd. Oeganda. Alleen de naam is al zo mooi.

Masaka en omgeving komt bij mij over als een groot speelplein waar het continu speeltijd is. Iedereen kletst met iedereen, voetbalt, plukt wat vruchten uit de boom, handelt in spulletjes en op de hoek van de staat zitten mensen gemoedelijk te praten rond een naaimachine. Het is allemaal heel gezellig, maar niet zo productief … Ze moeten dringend een schakel omzetten om al wat ze echt nodig hebben (scholen, ziekenhuizen bruggen, …) uit de grond te stampen … Hun grootste ambitie is trouwen en kinderen krijgen. Liefst zo veel mogelijk. Op het moment dat je hier kinderen op de wereld zet, heb je je functie in het leven vervuld. Zodra het fysiek kan, proberen de Oegandezen deze ambitie al te verwezenlijken. Deze ambitie vraagt wel om persoonlijke offers, vaak op het gebied van opleiding en werk. Om al die hongerige monden te voeden is studeren geen optie. Als vrouw moet je op 2 vlakken actief zijn : baren en werken. Altijd en overal zie je wel vrouwen die hun baby op de rug gebonden hebben tijdens het werken. Of hun kind op de rug dragen en hun bagage op hun hoofd. En zodra het kind geen borstvoeding meer hoeft, wordt hij thuis achtergelaten bij de rest van de groep. Het oudste kind neemt bij afwezigheid van de ouders de leiding over in het gezin. Vaak blijven ze de hele dag spelen rond de hut, en als ze op pad moeten, dragen de oudste kinderen hun broertjes en zusjes op de rug. De Oegandezen verstaan ons dan ook niet dat wij liever een goed betaalde baan hebben zonder kinderen dan werkloos te zijn met zeven kinderen … Voor mannen is het weliswaar makkelijker om hun ambities te realiseren dan voor vrouwen. En dat er natuurlijk de leeftijdsgrenzen aan die ambitie vastzitten. Ze vinden onze westerse ambitie onverzadigbaar en omdat die tot op de laatste dag van ons leven nog gerealiseerd kan worden, is er pas een einde als de kist definitief gesloten wordt. Dit vinden ze veel te vermoeiend. Aan de andere kant beseffen ze wel goed dat voor de ontwikkeling van hun land het beter is om van de Oegandese ambitie naar de westerse over te stappen, maar op persoonlijk vlak weten ze niet of het hun leven beter zou maken. Ik kan me voorstellen dat geluk voor een groot deel te maken heeft met veiligheid op financieel en maatschappelijk vlak. Maar mijn persoonlijke ervaringen is dat ik op de mooie witte stranden een stuk meer sombere gezichten zie en meer geklaag opmerk dan in een willekeurig Oegandees dorp. Terwijl vakantie vieren het toppunt lijkt van veiligheid op financieel en maatschappelijk vlak, en de situatie hier in Oeganda het toppunt lijkt van onveiligheid wat dat betreft. Het is misschien naïef om de geluksfactor van een omgeving af te meten aan de hoeveelheid glimlachen die je ziet. Lachen is ook cultureel bepaald. Maar ik vind het wel interessant dat die stugge Mollenaar, die eens in het kwartaal glimlacht, vijftig keer zoveel geluk wordt toegedicht als een Oegandees die dagelijks in een deuk ligt. Een voetbalwedstrijd lijkt hier met meer plezier gepaard te gaan en niet met frustratie en scheldpartijen zoals we in België gewend zijn. Dit geldt voor spelers en publiek. Wanneer ik ze hier vertel dat stress en eenzaamheid de grote boosdoeners zijn voor het Belgisch geluk, snappen ze het niet echt. Ze snappen niet dat er stress is terwijl we vrede kennen, een huis, eten en goede ziekenhuizen hebben. En waarom er zoveel eenzamen zijn terwijl wij in grote gebouwen boven elkaar wonen en drukke straten hebben … Als ik dan probeer uit te leggen dat er continu mensen om je heen zijn maar dat er minder onderling contact is dan hier, dat veel mensen in hun eigen wereld leven kijken ze mij verdwaasd aan. Hier pakken ze elkaars hand om een stukje samen op te lopen. Ze snappen het allemaal niet. Als je in hun dorp in je eigen wereld leeft, dan ga je dood. Alleen kun je toch niet leven. Ze willen ook niet met een Mzungu ruilen. Ze zouden wel een keer naar kijken hoe het in Europa en Amerika is. Maar daarna zouden ze direct terug willen naar hun familie en vrienden. Maar met een levensverwachting die de helft is van onze levensverwachting staan ze misschien ook anders in het leven. En hebben ze de drang en het recht om in die korte periode dubbel zo veel te lachen, spelen en van het leven te genieten. Maar of er dan ook niet twee keer zo hard moet gestudeerd en gewerkt worden ???

xx,ik